Astma je hronična upalna bolest disajnih puteva. Upala je udružena sa pojačanom reakcijom disajnih puteva na različite podražaje što se manifestuje ograničenim protokom vazduha ili bronhoopstrukcijom, a koja se osjeća kao otežano disanje, sviranje u grudima, suv intezivan kašalj naročito noću i pred zoru, otežano disanje posle fizičke aktivnosti ili bavljenja sportom.
– Bronhijalno stablo se razvija do konačnog broja grananja do 16 nedjelje trudnoće. Razvoj pluća se nastavlja i posle rođenja do osme godine života. Razvoj krvnih sudova prati razvoj disajnih puteva. Na rođenju površina respiratornog epitela je oko tri kvadrata. Posle rođenja se povećava do osme godine. Tada je površina oko 32 kubika, a kod odraslog 72 kubika. Struktura bronhijalnog epitijela, kao i ćelija koje se u njemu nalaze mijenja se od rođenja, tako dijete u prvim mjesecima nema produkcije mukusa. Isto tako širina velikih bronhiola udvostručava se do 15 godine, dok se količina potpornog tkiva u zidu uvećava 4-5 sati. Zato kod male djece postoji stalna sklonost ka kolapsu disajnih puteva, koja se sa rastom gubi – kaže Rajka Pajović, pedijatar iz Savjetovališta za astmu pri Domu zdravlja Podgorica.
Postoje brojni faktori koji uslovljavaju otežano disanje.
– Faktori koji uslovljavaju otežano disanje odnosno razvoj astme, potiču od samog djeteta, a to je genetska predispozicija atopijska konstitucija, gojaznost, muški pol. Faktori koji potiču iz spoljne sredine su alergeni polen, buđ, korov… Alergeni iz kuće – bubašvabe, dlaka kućnih ljubimaca, kućna grinja, buđ u kući, aerozagađenje, pušenje u kući, virusi, napor, emocije (radost, tuga, strepnja) fizička aktivnost, aditivi, hrana. U toku akutnog napada astme ili bronhoopstrukcije dolazi do sviranja u grudima, otežanog disanja otežanog izdaha, suvog napornog kašlja naročito noću. Pušenje dovodi do oksidativnog stresa disajnih puteva i inflamacije gornih i donjih disajnih puteva. Ako majka puši u trudnoći dolazi do smanjenja površine disajnih puteva i smanjuje se grananje disajnih puteva. Ako je dijete i po rođenju izloženo duvanskom dimu onda i to pasivno pušenje nastavlja negativno da djeluje na respiratorni sistem – kaže Pajović.
Ona ističe da nije svako sviranje u grudima kod djece astma.
– Smatra se da će 60 odsto djece koja sviraju u grudima u prve dvije godine biti zdravo u školskoj dobi, a 50 odsto djece će imati neko sviranje u grudima do šeste godine obično izazvano virusima. Sviranje u grudima može da se javi i u nekim drugim bolestima, kao što su bronhopulmonalna displazija, bolesti srca, strano tijelo, metaboličke bolesti cistična fibroza, gastroezofagealni refluks, neke imunodeficijencije, infekcije – ističe Pajović.
A.D.

Neophodne vježbe disanja
Pedijatar savjetuje da je neophodno da roditelji razgovaraju sa djetetom koje boluje od astme.
- Tretirajte ih kao i njihove vršnjake. Djeca sa astmom mogu da se bave sportom, učestvuju u školskom takmičenju i bave svim fizičkim aktivnostima ako su dobro kontrolisana. Sa djetetom treba raditi i vježbe disanja. Potrebno je dijete naučiti dijafragmalnom disanju i donjem rebarnom disanju. Vježbe se rade ujutro i uveče. Svaka vježba se odradi 10-15 puta. Cilj vježbi je smanjenje utroška energije potrebne za disanje, sprečavanje nastanka deformiteta grudnog koša ili ublažavanje već postojećeg, povećanje ventilacije pluća, povećanje pokretljivosti grudnog koša i prevencija napada otežanog disanja – savjetuje Pajović.